"Inclusief Sporten en bewegen"... Wat is dat nou precies?

Wat is dat nou precies?

Dat is wat ik veel hoor als ik het ergens over dit onderwerp mag hebben. “Ik dacht dat we gingen kijken hoe wij als club ook een G-elftal kunnen opzetten”. “Ik dacht dat je ons ging vertellen dat we een regenboog vlag op moeten hangen” (nu zal ik het woord “moeten” sowieso niet snel gebruiken) of “Ik dacht dat je ons ging vertellen waar we een groep senioren kunnen vinden voor onze walking sports activiteit”. Je begrijpt het waarschijnlijk al… Dat vertel ik eigenlijk nooit!

Ik vind het namelijk belangrijk om je eerst wat meer kennis en gevoel te geven over wat die containerbegrippen betekenen. Zodat je uit je tunnel(visie) kunt stappen en breder naar het thema inclusie in de sport kunt kijken. Zodat we het niet alleen hoeven te hebben over mensen voor wie sport minder vanzelfsprekend is, maar eigenlijk over iedereen. Dus voor ik verder ga, laat ik het eens hebben over die definities.
In Nederland hebben we het vaak over Diversiteit en Inclusie. In de (voornamelijk) buitenlandse literatuur gaat het overigens vaker over Diversity, Equity and Inclusion (DE&I). Helaas zijn er voor deze termen geen eenduidige definities te beschrijven. Toch ga ik ze hier wat meer voor je duiden:

• Inclusie: Afgaand op de vele verschillende definities van inclusie (want die zijn er) lijken een aantal kenmerken essentieel onderdeel van het begrip inclusie. Zoals het bewustzijn van verschillen, het aangaan van gelijkwaardige en wederkerige relaties en gelijke kansen en mogelijkheden (insluiting in plaats van uitsluiting). Wat ook vaak terugkomt in definities is de mogelijkheid om mee te kunnen doen en erbij te horen.
• Diversiteit: Diversiteit gaat over alle mogelijke aspecten waarop mensen van elkaar (kunnen) verschillen. Dit zijn dus zowel zichtbare, als niet zichtbare verschillen. Denk aan leeftijd, etniciteit, kledingstijl maar ook normen en waarden, sociaal economische positie en (geloofs)overtuigingen.

Wil je meer weten over deze twee begrippen? Lees dit essay van Movisie dan eens. 

Waarom blijkt het soms lastig?

Net zoals in andere sectoren, dus eigenlijk in de hele maatschappij, hebben we het ook in de sport veel over inclusie en diversiteit. We willen dat iedereen erbij hoort. Tóch lukt dat nog niet altijd. Eén van de verklaringen kan de “inclusie paradox” zijn, maar wat is dat precies?

De inclusie paradox is een vrij complex begrip, maar ik doe graag een poging het begrijpelijk uit te leggen. Een paradox is eigenlijk een uitspraak die iemand doet waarbij hij zichzelf tegenspreekt. Hier begint dat al bij het begrip verenigen, want het woord verenigen is in essentie al helemaal niet inclusief. Sport & Strategie legde dat in dit artikel al eens uit. In het kort:

We kennen verenigingen al sinds de negentiende eeuw. Toen was het zo dat vooral mensen “van stand” samen kwamen en gezamenlijk (sportieve) activiteiten ondernamen. Dat is niet zo gek, want de term “verenigen” betekent letterlijk: Het samenbrengen van en/of verbinden van gelijkgestemden. Er werd dus gezocht naar mensen met even veel rijkdom, dezelfde opvattingen, dezelfde leeftijd etc. Binnen de vereniging uit de negentiende eeuw was er dus weinig diversiteit en inclusie.

Tegelijkertijd ontstond de nieuwe olympische gedachte “meedoen is belangrijker dan winnen”. Mensen, die zich niet binnen de kringen van mensen van stand bevonden, werden hiermee plots aangemoedigd om deel te nemen aan sportieve activiteiten. Maar het karakter van de verenigingen in die tijd veranderde niet mee. We stelden dus onze vereniging open voor anderen en moedigden hen aan mee te doen, maar die mensen voelden zich niet altijd thuis door het exclusieve karakter wat al binnen de vereniging bestond.

Wanneer we dit vertalen naar het nu: het ene deel van het bestuur vindt mogelijk dat de club meer open moet staan voor nieuwe leden, extra aanbod en creatieve ideeën. Het andere deel is bang dat het huidige ledenbestand daardoor minder gaat sporten of zich minder verbonden voelt met de club (bijvoorbeeld in het geval van overbezette velden of ogenschijnlijk onoverbrugbare cultuurverschillen speelt dit extra). We willen dus dat iedereen meedoet en zich welkom voelt, maar zijn daarnaast heel loyaal naar de “eigen groep” zoals die nu is.

We vinden het dus ook in sport nog vaak lastig om iedereen erbij te laten horen. Aan de andere kant wordt steeds vaker, maar nog te langzaam, opgemerkt hoeveel het ons allemaal op kan leveren als we aan de slag gaan met inclusie en diversiteit op onze eigen club!

Wat levert het dan op?

Door wat vaker je inclusie- en diversiteitsbril op te zetten kun je ervoor zorgen dat jouw club een fijne plek wordt en blijft voor iedereen. Waar verschillen en verschillende perspectieven niet alleen welkom zijn, maar juist ook gevierd worden. Waar nieuwe (groepen) mensen niet worden geweerd, maar juist worden binnen gehaald om de stem van de minderheid te horen. Waar je van en met elkaar kunt leren, door open vragen aan elkaar te stellen. Waar in kansen wordt gedacht in plaats van in uitdagingen. En waar je samen kunt genieten van (zeg nou zelf) het mooiste wat er is: sporten en bewegen!

Tot slot houden we ons dagelijks bezig met projecten voor verschillende groepen voor wie sporten en bewegen minder vanzelfsprekend is. We zijn bijvoorbeeld provinciaal coördinator van het Volwassenenfonds Sport & Cultuur en Wereldmeiden – Wereldgozers MDT, waar we vanuit gemeenten Roosendaal en Eindhoven inspirerende verhalen terugkrijgen. Daarnaast zijn we het provinciale aanspreekpunt/coördinator van Uniek Sporten Brabant voor mensen met een beperking. Dit doen we in samenwerking met de Provincie Noord-Brabant en BrabantSport.